Έλεγχος γονιδίων προδιάθεσης καρκίνου του προστάτη.

• Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον πρώτο σε συχνότητα διάγνωσης καρκίνο στους άνδρες στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια και δεύτερο σε συχνότητα στην Ελλάδα μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, αποδίδοντας έναν απόλυτο κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της κακοήθειας μέχρι την ηλικία των 74 ετών σε 1 στους 11 άνδρες. Υπολογίζεται ότι σε ≈10% αυτών των περιστατικών καρκίνου του προστάτη εμπλέκονται κληρονομικοί παράγοντες, οι οποίοι πέραν του αυξημένου κινδύνου που προσδίδουν στους φορείς τους για ανάπτυξη της νόσου, τους προδιαθέτουν και για υψηλή επιθετικότητα αυτής. Βάσει οδηγιών (NCCN 2021), ο γενετικός έλεγχος προδιάθεσης ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη συνίσταται σε όλους τους ασθενείς με μεταστατική ή υψηλού-κινδύνου/πολύ-υψηλού- κινδύνου εντοπισμένη νόσο (βάσει Gleason score ≥7, σταδίου νόσου & τιμή PSA στη διάγνωση). Περισσότερο διευρυμένα, ο γενετικός έλεγχος συστήνεται στις ακόλουθες περιπτώσεις ανδρών:

• Ο έλεγχος γενετικών παραγόντων προδιάθεσης καρκίνου του προστάτη προσφέρεται από το εργαστήριο μας μέσω της πλατφόρμας PreSENTIA, ανάπτυξης και παροχής της εταιρείας MEDICOVER GENETICS, η οποία φέρει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Δείγμα: στοματικό επίχρισμα.
• Χρόνος απάντησης: 25-30 εργάσιμες ημέρες.

Φαρμακογονιδιωματική καρκίνου του προστάτη. 

• Αν και ευρέως διαδεδομένος, ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζει μικρότερη θνησιμότητα σε σχέση με άλλες μορφές καρκίνου (3% διαγνωσμένων ασθενών με καρκίνο του προστάτη θα πεθάνουν τελικά από αυτόν), καθώς οι περισσότερες μορφές του εξελίσσονται αργά, γεγονός που δίνει στους ασθενείς ένα σημαντικό χρονικό περιθώριο ανίχνευσης μέσα στο οποίο η νόσος είναι ακόμα διαχειρίσιμη. Οι πρώιμα ανιχνευθείσες και αργά εξελισσόμενες μορφές καρκίνου του προστάτη, συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά, είτε με ήπια θεραπεία είτε με ενεργητική παρακολούθηση. Ωστόσο, υπάρχουν και οι πιο επιθετικές μορφές καρκίνου που χρήζουν άμεσης θεραπευτικής επέμβασης, που περιλαμβάνει συνήθως χειρουργική αφαίρεση ολικής ή μερικής προστατεκτομής, ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ή συνδυασμό αυτών. Επομένως, και σε αυτήν την περίπτωση καθίσταται σαφής η κρισιμότητα μιας εμπεριστατωμένης αξιολόγησης της επιθετικότητας του όγκου, σε αντιστοιχία με τις εφαρμοζόμενες στρατηγικές στους γυναικολογικούς καρκίνους (βλέπε φαρμακογονιδιωματική καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών), η οποία και θα κατευθύνει αξιόπιστα το θεράποντα ιατρό προς την υιοθέτηση της αποτελεσματικότερης θεραπείας για τον κάθε ασθενή.

• Οι κλασσικές κλινικές παράμετροι που χρησιμοποιούνταν μέχρι τώρα για την αξιολόγηση της επιθετικότητας ενός διαγνωσμένου καρκίνου του προστάτη περιελάμβαναν τη βιοχημική μέτρηση του προστατικού αντιγόνου PSA και το αποτέλεσμα Gleason. Αν και ο συνδυασμός των παραπάνω δεικτών όντως παρέχει μία βασική εκτίμηση της επιθετικότητας του όγκου, εντούτοις και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν “γκρίζες” ζώνες που δυσχεραίνουν το θεράποντα ιατρό στη λήψη μίας αξιόπιστης θεραπευτικής επιλογής για τον ασθενή του. Τέτοιες καταστάσεις ενέχουν πάντα τον κίνδυνο είτε υπερ-θεραπείας (εφαρμογή αχρείαστης επιθετικής θεραπείας με όλες τις δυσάρεστες παρενέργειες που τη συνοδεύουν), είτε υπο-θεραπείας (εφαρμογή συντηρητικής θεραπείας σε επιθετικό καρκίνο) του ασθενούς. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται να προσφέρει και πάλι η επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας, όπου μέσω στοχευμένης μοριακής ανάλυσης του όγκου σε επίπεδο έκφρασης γονιδίων, παρέχει μία πιο ακριβή και αξιόπιστη εκτίμηση της επιθετικότητας του καρκίνου και κατευθύνει ασφαλέστερα το θεράποντα ιατρό στην επιλογή της βέλτιστης θεραπείας. 

• Μοριακή ανάλυση επιλογής του εργαστηρίου μας για την εκτίμηση της επιθετικότητας ενός καρκίνου του προστάτη, είναι το ευρέως δοκιμασμένο σε πλαίσια κλινικών δοκιμών τεστ Prolaris, προϊόν ανάπτυξης της εταιρείας Myriad Genetics. Το Prolaris αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως πλατφόρμα μοριακής αξιολόγηση της επιθετικότητας ενός καρκίνου του προστάτη, το οποίο αναλύοντας σε επίπεδο RNA την έκφραση 46 γονιδίων του όγκου που εμπλέκονται στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, δίνει ένα σκορ (Prolaris Score^TM) το οποίο κυμαινόμενο σε μία κλίμακα -3 έως 7 (όσο μεγαλύτερο το σκορ τόσο πιο επιθετικός ο καρκίνος) παρέχει διπλασιασμό ή υποδιαπλασιασμό του κινδύνου για κάθε μονάδα αλλαγής του σκορ προς τα πάνω και προς τα κάτω, αντίστοιχα. Το Prolaris Score^TM από μόνο του θεωρείται ότι έχει διπλάσια προγνωστική αξία από την κλασσική αξιολόγηση με του δείκτες PSA και Gleason, ωστόσο συνδυασμός και των τριών παρέχει την πλέον αξιόπιστη πρόβλεψη για τον ασθενή, η οποία μεταφράζεται ως πιθανότητα θνησιμότητας από καρκίνο του προστάτη μέσα στα επόμενα 10 έτη, αλλά και πιθανότητα βιοχημικής επανεμφάνισης και ανάπτυξης μεταστάσεων αυτού για το ίδιο χρονικό διάστημα. 

• Η ανάπτυξη και η εφαρμογή του Prolaris έφερε επανάσταση στο χώρο της ογκολογίας του προστάτη, καθώς κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι το ≈65% των ασθενών που είχαν μία πρώτη αξιολόγηση βάσει κλασσικών παραμέτρων και είχαν κατευθυνθεί προς μία θεραπευτική στρατηγική, κατόπιν λήψεως του τεστ Prolaris, επανα-κατηγοριοποιήθηκαν ως προς την επιθετικότητα του καρκίνου τους και οδηγήθηκαν σε διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση. Είναι αλήθεια ότι στην πλειοψηφία των παραπάνω περιπτώσεων (40% του συνόλου των ασθενών), για λόγους ασφαλείας, οι ασθενείς είχαν κατευθυνθεί προς επιθετικές θεραπευτικές στρατηγικές, ενώ τελικά αποδείχθηκε ότι αυτές δεν ήταν αναγκαίες, γλιτώνοντας τους τόσο από δυσμενείς παρενέργειες όσο και από περιττά έξοδα. 

• Το τεστ Prolaris εφαρμόζεται επί καρκινικού ιστού που προέρχεται τόσο από βιοψία νέο-διαγνωσθέντος περιστατικού, όσο και από χειρουργική αφαίρεση όγκου (προστατεκτομή) που είχε αξιολογηθεί βάσει κλασσικών παραμέτρων ως υψηλής επιθετικότητας. Στην πρώτη περίπτωση, το Prolaris παρέχει την προαναφερόμενη εκτίμηση επιθετικότητας του όγκου που θα κατευθύνει τον ιατρό προς την υιοθέτηση της βέλτιστης θεραπευτικής προσέγγισης, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, θα δώσει μία εκτίμηση για την πιθανότητα επανεμφάνισης του όγκου και ανάπτυξης μεταστάσεων από αυτόν για τα επόμενα 10 έτη.

• Πέραν της εξατομικευμένης και υψηλής ακρίβειας πρόγνωσης της επιθετικότητας και εξέλιξης ενός περιστατικού καρκίνου του προστάτη, είναι εφικτή και η πραγματοποίηση μοριακών αναλύσεων που στοχεύουν στην ανάδειξη γενετικών βιοδεικτών που συστήνουν την εφαρμογή συμπληρωματικών θεραπειών υψηλής δυναμικής, όπως στοχευμένες μοριακές θεραπείας και ανοσοθεραπεία. Προς αυτό το σκοπό, το εργαστήριο μας προσφέρει τις πλατφόρμες γενετικής βιοψίας ιστού (ForeSENTIA) και υγρής-βιοψίας (NeoThetis), ανάπτυξης και παροχής της εταιρείας MEDICOVER GENETICS, με τις ακόλουθες προδιαγραφές:

• Δείγμα: καρκινικός ιστός μονιμοποιημένος σε παραφίνη (ForeSENTIA), περιφερικό αίμα (NeoThetis).
• Χρόνος απάντησης: 10-15 εργάσιμες ημέρες (NeoThetis), 25-30 εργάσιμες ημέρες (ForeSENTIA).