• Ο προγεννητικός έλεγχος διάγνωσης μίας εγκυμοσύνης συνίσταται στην ανάλυση του γονιδιώματος (DNA) του κυοφορούμενου εμβρύου, επί βιολογικού υλικού συλλεχθέντος με μία επεμβατική μέθοδο προγεννητικού ελέγχου, όπως λήψη χοριακών λαχνών (11^η-14^η εβδομάδα), αμνιοπαρακέντηση (16^η-22^η εβδομάδα) και λήψη εμβρυϊκού αίματος (>20^η εβδομάδα). Οι ενδείξεις παραπομπής μίας εγκυμοσύνης σε προγεννητικό γενετικό έλεγχο είναι:

• Οι ενδείξεις παραπομπής μίας εγκυμοσύνης σε επεμβατικό προγεννητικό έλεγχο είναι οι ακόλουθες:

i) Ηλικία της μητέρας (άνω των 35 ετών).

ii) Υψηλός κίνδυνος (≥1/250) ύπαρξης γενετικών ανωμαλιών στο έμβρυο βάσει διενεργηθέντος προγεννητικού ελέγχου διαλογής.

iii) Υπερηχογραφικά ευρήματα (αυξημένη αυχενική διαφάνεια, καρδιακές ανωμαλίες, ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου, λαγώχειλο, λυκόστομα κ.α.).

iv) Οικογενειακό ιστορικό με χρωμοσωμική ανωμαλία, γενετικό νόσημα ή σύνδρομο.

v) Προηγούμενη κύηση με παθολογικά ευρήματα.

vi) Ιστορικό ≥2-3 αυτόματων αποβολών.

Επεμβατικός Προγεννητικός Κυτταρογενετικός Έλεγχος

Ταχεία ανίχνευση κοινών εμβρυϊκών ανευπλοειδιών (QF-PCR).

• Πρόκειται για μία άμεσης-διεκπεραίωσης (fast-transacting) πρώτης γραμμής εξέταση του εμβρυϊκού βιολογικού υλικού που στοχεύει στην ανάλυση ευπλοειδίας των χρωμοσωμάτων 13, 18, 21, Χ και Υ με τη μέθοδο QF-PCR.

• Έλεγχος των πιο συχνών χρωμοσωμικών ανωμαλιών:

• Μονοσωμία Χ (Σύνδρομο Turner) – 1/2500 κορίτσια.
• Τρισωμία ΧΧΥ (Σύνδρομο Klinefelter) – ≈1/750 αγόρια.
• Τρισωμίες ΧΧΧ, ΧΥΥ – 1/1000 γεννήσεις ανά φύλο.

• Η εξέταση παρέχεται τόσο αυτόνομα, όσο και ως, στα πλαίσια μίας περισσότερο ενδελεχούς χρωμοσωμικής ανάλυσης (βλέπε Συμβατικός καρυότυπος εμβρύου και Μοριακός καρυότυπος υψηλής-ανάλυσης εμβρύου). 

• Δείγμα: αμνιακό υγρό, χοριακές λάχνες, εμβρυϊκό αίμα, προϊόντα αποβολών. 

• Χρόνος απάντησης: 2-3 εργάσιμες ημέρες.

Συμβατικός καρυότυπος εμβρύου (G-banding).

• Πρόκειται για την πρώτη ιστορικά, αλλά και μέχρι πρότινος περισσότερο διαδεδομένη μέθοδος προγεννητικού γενετικού ελέγχου μίας εγκυμοσύνης. Αφορά την ανάλυση της χρωμοσωμικής σύνθεσης του εμβρύου, μέσω χρώσης των χρωμοσωμάτων με την τεχνική Giemsa και παρατήρησης τους σε οπτικό μικροσκόπιο. 

• Ελέγχεται η ύπαρξη αριθμητικών και δομικών χρωμοσωμικών ανωμαλιών γενετικού μεγέθους >5-10 εκατομμύρια βάσεις (Mb). 

• Για τη διενέργεια της εξέτασης απαιτείται ο αρχικός πολλαπλασιασμός του συλλεχθέντος βιολογικού υλικού μέσω κυτταρικής καλλιέργειας (ανάλυση τουλάχιστον 20 μεταφάσεων από δύο ανεξάρτητες καλλιέργειες για εξασφάλιση έγκυρου αποτελέσματος), μία πολυήμερη διαδικασία που μπορεί να αυξήσει το χρόνο εξαγωγής των αποτελεσμάτων σε 15-30 ημέρες. Για το λόγο αυτό, πραγματοποιείται μία πρώτη ανάλυση του δείγματος με τη μέθοδο της QF-PCR, όπου διερευνάται η ύπαρξη των πιο συχνών αριθμητικών χρωμσωμικών ανωμαλιών (βλέπε Ταχεία ανίχνευση κοινών εμβρυϊκών ανευπλοειδιών). 

• Δείγμα: αμνιακό υγρό, χοριακές λάχνες, εμβρυικό αίμα, προϊόντα αποβολών. 

• Χρόνος απάντησης: 15-20 εργάσιμες ημέρες.

• Η πλέον εξελιγμένη μέθοδος γενετικού ελέγχου μίας εγκυμοσύνης, που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην κλινική πρακτική. Αφορά την εις βάθος ανάλυση του εμβρυϊκού γονιδιώματος, μέσω συγκριτικού υβριδισμού με γονιδίωμα-ελέγχου σε μικροσυστοιχίες (microarray) DNA και επακόλουθη ανάλυση των αποτελεσμάτων μέσω κατάλληλου λογισμικού.

• Ελέγχεται η ύπαρξη κάθε είδους γενετικής ανισοζυγίας στο έμβρυο (έλλειμμα ή περίσσεια γενετικού υλικού), γενικού μεγέθους >500 χιλιάδες βάσεις (Kb). Αναλυτικά οι διαγνωστικές δυνατότητες της μεθόδου:

• Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η εφαρμογή του μοριακού καρυοτύπου στον προγεννητικό έλεγχο αυξάνει κατά ≈6% το ποσοστό ανίχνευσης κλινικά σημαντικών ευρημάτων.

• Δείγμα: αμνιακό υγρό, χοριακές λάχνες, εμβρυϊκό αίμα, προϊόντα αποβολών.

• Χρόνος απάντησης: 7-10 εργάσιμες ημέρες.

Επεμβατικός Προγεννητικός Γενετικός Έλεγχος

Έλεγχος γενετικών νοσημάτων/συνδρόμων εμβρύου. 

• Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο χώρο της μοριακής γενετικής, έχουν συνεισφέρει στην ανάπτυξη σημαντικών κλινικών μεθόδων για τη διάγνωση με υψηλή ακρίβεια πληθώρας νοσημάτων και συνδρόμων γενετικής αιτιολογίας. Σε αυτήν την κατηγορία ασθενειών ανήκουν διάφορα νευρογενετικά νοσήματα (π.χ. νωτιαία μυϊκή ατροφία), σκελετικά νοσήματα (π.χ. αχονδροπλασία), ωτογενετικά νοσήματα (π.χ. συγγενής κώφωση), οφθαλμογενετικά νοσήματα (π.χ. αμφιβληστροειδοπάθειες), καρδιογενετικά νοσήματα (π.χ. καρδιομυοπάθειες), όπως επίσης και τα πλέον σημαντικά, από άποψη επίπτωσης στη χώρα μας, γενετικά νοσήματα της μεσογειακής αναιμίας και της κυστικής ίνωσης. 

• Η μεσογειακή αναιμία, με συχνότητα φορέων στο νησί της Ρόδου που αγγίζει το 20%, αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα εφαρμογής προληπτικού γενετικού ελέγχου, καθώς απουσία αυτού, υπολογίζεται ότι θα είχαμε κάθε χρόνο τη γέννηση στην Ελλάδα 150 νέων πασχόντων παιδιών, ενώ τώρα ο αριθμός αυτός περιορίζεται στα 10. Αντιθέτως, η κυστική ίνωση, με συχνότητα φορέων στην Ελλάδα 4-5%, εμφανίζει μία τρέχουσα επίπτωση γέννησης 50 πασχόντων παιδιών ανά έτος, η οποία λόγω απουσίας επαρκώς προληπτικού γενετικού ελέγχου παραμένει σημαντικά αμετάβλητη. 

• Το εργαστήριο μας είναι σε θέση να ελέγξει προγεννητικά την ύπαρξη οποιουδήποτε γενετικού νοσήματος και συνδρόμου, με σαφή επιστημονική τεκμηρίωση επί της γενετικής του αιτιολογίας (επισήμως καταχωρημένο στην βάση δεδομένων κληρονομικών νοσημάτων στον άνθρωπο ΟΜΙΜ), είτε μέσω στοχευμένης ανάλυσης μεταλλάξεων (σε περίπτωση ύπαρξης γνωστής κληρονομικής μετάλλαξης στους γονείς), είτε μέσω πλήρους γενετικής ανάλυσης (αλληλούχιση) του/των υπεύθυνου/-ων γονιδίου/-ων. Η τελευταία μέθοδος ακολουθείται σε περίπτωση που πιθανολογείται η ύπαρξη συγκεκριμένου γενετικού νοσήματος, είτε λόγω οικογενειακού ιστορικού, είτε λόγω κλινικών ενδείξεων (π.χ. υπερηχογραφικά δεδομένα), με άγνωστη την αιτιοπαθογόνο μετάλλαξη. Όταν η αιτιοπαθογένεια ενός υποπτευθέντος νοσήματος μπορεί να απορρέει από πολλά διαφορετικά γονίδια, προτείνεται ο έλεγχος πάνελ πολλαπλών γονιδίων, όπου γίνεται παράλληλη αλληλούχιση δεκάδων, εκατοντάδων ή και χιλιάδων γονιδίων (ορίζονται βάσει παθολογικών ενδείξεων) μέσω της μεθόδου Whole Exome Sequencing (WES) για την αύξηση των πιθανοτήτων εντοπισμού του αιτιογόνου γενετικού παράγοντα. 

• Δείγμα: αμνιακό υγρό, χοριακές λάχνες, εμβρυϊκό αίμα, προϊόντα αποβολών.

• Χρόνος απάντησης: 10-15 εργάσιμες ημέρες (γνωστή μετάλλαξη), 20-25 εργάσιμες ημέρες (sequencing γονιδίου), 30-40 εργάσιμες ημέρες (πάνελ πολλαπλών γονιδίων – WES).